Bo serce jest tylko jedno - kontrolne badania serca

Dbajmy o nasze serce

Serce to jeden z najważniejszych organów naszego organizmu i to dzięki niemu każdy z nas może funkcjonować. Dziennie jest w stanie przepompować mnóstwo litrów krwi. Działa jak pompa o szczególnej precyzji i sile. Bije każdego dnia niestrudzenie 60-80 razy na minutę, co daje nam ok. 100 000 uderzeń każdego dnia. Przy średniej życia 70-lat uderzy ono 2,5 mld razy! Jest "motorem" napędowym naszego organizmu wprawiającym krew w ruch, a co za tym idzie odżywiając każdą komórkę naszego ciała. W przypadku kolarzy amatorów te liczby są zdecydowanie wyższe. Gdyby nie serce i jego ogromna zdolność do adaptacji (wraz z całym układem krwionośnym i w ogóle organizmu) treningi byłyby bezcelowe. Serce ma jedną wadę: jest tylko jedno. Dlatego tak ważne jest by każdy z nas o nie zadbał. Teraz jest na to idealny czas. Dziś zabiorę Was w podróż do kardiologa.

W tym tygodniu, po dość długim oczekiwaniu, przyszedł czas na wizytę Cyklomaniaka u specjalisty kardiologa. Rutynowe badania, które profilaktycznie każdy ze sportowców wykonywać powinien przynajmniej raz w roku. Nikt z nas nie chce skończyć jak ci pechowcy maratończycy... Pierwsze co, to zrobiono mi EKG serca. Wykres niewiele mi powiedział, ale wszystko było "równe", więc chyba ok. Potem wizyta u specjalisty, wywiad lekarski i dodatkowe badania, które odbędą się w niedalekiej przyszłości. 

Po co powstał ten wpis? Chciałem się z Wami podzielić wiedzą na temat badań, które będą mi jeszcze wykonywane. Jeśli sami wybierzecie się do kardiologa to zapewne Wam zrobią podobne. Niestety nikt nie wyjaśnia zawiłych wykresów i celów samych badań; możemy się o tym jedynie domyślać. Mam nadzieję, że zebrana przeze mnie wiedza, przekazana w pigułce, przyda się i nieco rozjaśni Wam wasze wyniki. Ale to do lekarza należy ich interpretacja. Zatem to zapraszam do dalszej lektury.

1. Badanie EKG

Elektrokardiogram (EKG) to jedno z podstawowych badań naszego serca. Od niego zaczyna się każda wizyta u kardiologa. Mimo, że cieszy się dość dużym zaufaniem wśród lekarzy jego wynik nie jest wiążący i nie zawsze oddaje stan zdrowia osoby badanej

EKG to nic innego jak zarejestrowana za pomocą elektrod przyczepionych do klatki piersiowej elektryczna aktywność naszego serca. Pozwala ono na zbadanie rytmu i częstości pracy serca oraz umożliwia wykrycie uszkodzenia mięśnia sercowego u osób, które przeszły lub właśnie przechodzą zawał serca.

W czasie badania pacjent leży na łóżku, lekarz specjalnym żelem smaruje miejsca, do których mają być przyczepione elektrody (żel ten wzmacnia przewodzenie impulsów elektrycznych), następnie przyczepia elektrody. Wynikiem badania jest wykres uderzeń naszego serca, z którego niewiele można wywnioskować.

Rys. 1 Wzorcowy wykres EKG wraz z opisem

Co oznaczają poszczególne "fale"?

Załamek P

Powstaje w wyniku depolaryzacji przedsionków serca (obrazuje czas ich skurczu). W stanach prawidłowych, załamki P pojawiają się regularnie, zgodnie z rytmem generowanym przez węzeł zatokowo-przedsionkowy. Niekiedy częstość załamków P zmienia się w wyniku niemiarowości zatokowej, pojawiającej się głównie u osób poniżej 40 roku życia.

Nie zawsze jednak częstość skurczu przedsionków jest równa ilości impulsów wysłanych z węzła zatokowo-przedsionkowego. Są sytuacje, gdzie węzeł pracuje prawidłowo, a przedsionki kurczą się w zupełnie innym rytmie (np. trzepotanie lub migotanie przedsionków).

Nieprawidłowości:

a) Całkowity brak załamków - może świadczyć o braku koordynacji czynności przedsionków. Do takiej sytuacji dochodzi przeważnie w wyniku migotania przedsionków. Inne przyczyny to przedłużające się zahamowanie zatokowe lub blok zatokowo-przedsionkowy. Brak załamków P może również oznaczać hiperkaliemię, czyli podwyższony poziom jonów potasu. Często zdarza się, że załamki P są obecne, ale niewidoczne na pierwszy rzut oka. Taka sytuacja może być skutkiem tachykardii.

b) Okresowy brak załamków – taki stan świadczy o tym, że węzeł zatokowo-przedsionkowy nie może wytworzyć bodźców (zahamowanie zatokowe) lub nie może ich przewodzić do otaczającej tkanki przedsionków (blok zatokowo-przedsionkowy).

c) Odwrócone załamki P – mogą oznaczać dekstrokardię, czyli prawostronne ułożenie serca lub niewłaściwa depolaryzację przedsionków.

d) Wysokie załamki P – świadczą o przeroście prawego przedsionka, który powstaje wyniku pierwotnego nadciśnienia płucnego, wtórnego nadciśnienia płucnego, stenozy (zwężenia) tętnicy płucnej lub zwężenie zastawki trójdzielnej.

e) Szerokie załamki P – zwykle oznaczają przerost lewego przedsionka, wywołany wadą zastawki dwudzielnej.

Zespół QRS

Ten fragment zapisu EKG odzwierciedla depolaryzację mięśni komór serca (obrazuje czas skurczu komór serca). Składa się z trzech załamków – Q (pierwsze ujemne wychylenie elektrokardiogramu), R (wyraża dodatnie wychylenie elektrokardiogramu), S (odpowiada ostatniemu ujemnemu wychyleniu elektrokardiogramu).

Nieprawidłowości:

a) Wysokie załamki R lub S – mogą świadczyć o przeroście lewej lub prawej komory serca, zawale tylnej ściany serca, zespole Wolffa-Parkinsona-White’a lub dekstrokardii, czyli prawostronnym położeniu serca.

b) Mała amplituda zespołu QRS – może być powodem otyłości, rozedmy płuc lub wysięku w osierdziu.

c) Szeroki zespół QRS – do takiej sytuacji dochodzi, gdy wolniejsze jest przewodzenie pobudzenia w komorach serca. Często jest to wynikiem bloku odnogi, komorowych zaburzeń rytmu lub hiperkaliemii (nadmiar potasu). Przyczyną bloku lewej odnogi zwykle są niedokrwienna choroba serca, kardiomiopatie, przerost lewej komory serca lub zwłóknienie układu przewodzącego, natomiast blok prawej odnogi może być skutkiem choroby niedokrwiennej serca, kardiomiopatii, zatorowości płucnej lub anomalii Ebsteina.

Załamek T

Odpowiada repolaryzacji komór serca. W stanach prawidłowych załamek T występuje po zespole QRS.

Nieprawidłowości:

a) Wysokie załamki T – załamki T nie powinny być wyższe niż połowa amplitudy QRS. Wysokie załamki T mogą być powodem hiperkaliemii lub ostrego niedokrwienia mięśnia sercowego.

b) Niskie załamki T – zwykle oznaczają hipokaliemię, niedoczynność tarczycy lub wysięk w osierdziu.

c) Odwrócone załamki T – świadczą o niedokrwieniu mięśnia sercowego, zawale serca, przeroście komory serca z przeciążenia lub zatruciu naparstnicą.

Załamek U

Prawdopodobnie odzwierciedla repolaryzację przegrody lub powolną repolaryzację komór. Jednak dokładne pochodzenie załamka U nie zostało wyjaśnione. W zapisie EKG występuje po załamku T.

Nieprawidłowości:

a) Wyraźny załamek U – przyczyną może być hipokaliemia (obniżone stężenie potasu w surowicy), hiperkalcemia ( nadmiar wapnia w surowicy) lub nadczynność tarczycy.

b) Odwrócony załamek U – występuje rzadko. Może być oznaką niedokrwienia mięśnia sercowego.

Jeżeli EKG mamy już "z głowy" lekarz po jego oglądnięciu może zalecić dalsze badania. Jeśli nie chce tego zrobić warto samemu nalegać.

2. USG serca

Inaczej badanie dopplerowskie jest to rodzaj badania ultrasonograficznego, które pozwala na zobrazowanie przepływu krwi w naczyniach krwionośnych. Wykorzystuję się przy tym zjawisko odbicia fali ultradźwiękowej od ruchomego obiektu. Częstotliwość powracającej fali do urządzenia zmienia się w zależności czy obiekt zbliża się czy oddala od źródła.

Po zakończonym badaniu pacjent otrzymuje zdjęcie wraz ze szczegółowym opisem lekarza wykonującego badanie. Taką dokumentację medyczną należy przedłożyć swojemu kardiologowi.

Rys. 2 USG serca

3. Próba wysiłkowa

Test wysiłkowy oparty jest na prostej zależności zmieniającego się zapisu elektrokardiograficznego od wzrastającego wysiłku fizycznego w warunkach prawidłowych i stanach chorobowych. Wysiłek fizyczny zwiększa zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen. U osób zdrowych pokrywa je zwiększony przepływ krwi przez naczynia wieńcowe. U chorych z niewydolnością wieńcową istnieje pewien krytyczny poziom obciążenia wysiłkiem, powyżej którego dalsze zapotrzebowanie na tlen nie może być pokryte, a w zapisie EKG pojawiają się cechy niedokrwienia mięśnia sercowego.

Badanie umożliwia ocenę wydolności fizycznej organizmu. Badanie to zmuszając organizm do zwiększonej pracy, przy jednoczesnym monitorowaniu zapisu EKG i kontroli ciśnienia tętniczego krwi, pozwala ocenić wydolność układu krążenia. Jest pomocne w rozpoznawaniu i ocenie skuteczności leczenia choroby wieńcowej. Badanie jest również wykorzystywane do rehabilitacji chorych.

Badanie wykonuje się na ergometrze rowerowym lub bieżni ruchomej. Na klatce piersiowej badanego, po przygotowaniu skóry (wygoleniu włosów i odtłuszczeniu alkoholem lub benzyną), nakleja się elektrody, które łączy się następnie odpowiednio oznakowanymi kablami z urządzeniem rejestrującym zapis EKG. Na ramieniu badanego zakładany jest mankiet do pomiaru ciśnienia. Próba wysiłkowa na ergometrze rowerowym polega na stopniowym zwiększaniu obciążenia przy utrzymaniu stałej prędkości pedałowania, co daje badanemu wrażenie jazdy ze stałą prędkością pod coraz większą górkę (Ryc.1-10). Próba wysiłkowa na bieżni ruchomej polega na stopniowym zwiększaniu szybkości przesuwu taśmy i wzrostu kąta jej nachylenia, co odbierane jest przez badanego, jako marsz coraz szybszym krokiem pod coraz większą górkę. Próbę wysiłkową przerywa się po osiągnięciu przewidywanej dla wieku częstości akcji serca, wystąpieniu dolegliwości lub pojawieniu się zmian w zapisie EKG, będących wskazaniem do przerwania badania.

Wynik badania przekazywany jest w formie opisu, niekiedy z dołączonymi wykresami (zapisem czynności elektrycznej serca w wybranym czasie).

Rys. 3 Próba wysiłkowa

4. Holter EKG

Rutynowo wykonywany zapis EKG pozwala na parominutową zaledwie rejestrację czynności elektrycznej serca (EKG), natomiast metoda Holtera pozwala na wielogodzinną rejestrację EKG w warunkach nieskrępowanej całodobowej aktywności badanego.

Badanie to służy ocenie czynności elektrycznej serca. Umożliwia rejestrację zaburzeń rytmu i przewodnictwa, ocenę pracy rozrusznika serca oraz nieprawidłowości w ukrwieniu mięśnia sercowego dzięki zastosowaniu wielogodzinnej rejestracji zapisu EKG w warunkach normalnej aktywności badanego.

Na klatce piersiowej badanego, po przygotowaniu skóry (wygoleniu włosów i odtłuszczeniu alkoholem lub benzyną) nakleja się elektrody, które łączy się następnie odpowiednio oznakowanymi kablami z urządzeniem rejestrującym zapis EKG. Urządzenie rejestrujące przypinane jest najczęściej do paska, co umożliwia badanemu swobodne poruszanie się . Każdy rejestrator ma przycisk, służący do sygnalizowania przez badanego odczuwanych dolegliwości. Badany zobowiązany jest do prowadzenia w czasie rejestracji dziennika pacjenta, w którym nanoszone są ważniejsze wykonywane czynności i dolegliwości z zaznaczeniem godziny, w której wystąpiły. Badany informowany jest również przy zakładaniu rejestratora o terminie zgłoszenia celem zdjęcia aparatu. W czasie trwania rejestracji obowiązuje zakaz kąpieli i pryszniców, nie wolno używać poduszek i koców elektrycznych oraz manipulować w rejestratorze.

Rys. 4 Holter

Cztery powyżej opisane badania każdy ze sportowców powinien wykonać przynajmniej raz w roku, o czym mówiłem już na wstępie. Zaniedbanie naszej ukochanej "pompki" może być tragiczne w skutkach, a przecież nikt z nas nie chce, by do tego doszło. Poza tym wykonanie badań pozwala na rozwianie wszelkich wątpliwości, czy nasze serce wytrzyma duże obciążenia.

Jestem już po pierwszym badaniu - badaniu EKG, które niby jest normalne, ale nie do końca. Zobaczę, co przyniosą dalsze badania. Mam jedynie nadzieję, że wszystko jest ok i nie będę musiał się przesiąść na szachy... ;)

Jeśli spodobał ci się wpis lub masz do niego jakieś uwagi pozostaw pod nim komentarz. Zapraszam też na fanpejdź FB lub Google+.

-----
Materiały źródłowe:
http://doppelherz.pl/the-cardio-system.html
http://zdrowie.gazeta.pl/Zdrowie/1,101459,949873.html
http://diagnostyka.wieszjak.pl/badania-obrazowe/258604,Kiedy-wykonuje-sie-badanie-dopplerowskie.html
http://www.ikard.pl/holter-ekg.html